દક્ષિણ ગુજરાતમાં પાણી કાપની આશંકા : ઉકાઈ ડેમની સપાટીમાં થયો ઘટાડો

ઉકાઈ ડેમ (Ukai Dam) સતત ત્રણ વર્ષ સુધી ભરેલો રહ્યા બાદ આ વર્ષે વરસાદે(Rain) વિરામ લીધો હતો અને અત્યાર સુધીમાં સરેરાશ માત્ર 10.66 ઈંચ વરસાદ થયો છે. બીજી તરફ દક્ષિણ ગુજરાતમાં 1.80 લાખ એકરમાં શેરડી અને 1.80 લાખ એકરમાં ડાંગરના ઉભા પાકને બચાવવા માટે ડેમમાંથી પાણી છોડવું જરૂરી છે. છેલ્લા આઠ દિવસમાં ઉકાઈ ડેમની સપાટીમાં દોઢ ફૂટનો ઘટાડો થયો છે.

ઉકાઈ ડેમ દક્ષિણ ગુજરાતના વલસાડ, નવસારી, તાપી, ભરૂચ, સુરત જિલ્લાના ખેડૂતો અને નાગરિકો માટે જીવાદોરી સમાન છે. ઉકાઈ ડેમના કેચમેન્ટ વિસ્તારમાં અત્યાર સુધીમાં 51 રેઈન ગેજ સ્ટેશનો પર 13868 મીમી વરસાદ અને સરેરાશ 10.66 ઈંચ વરસાદ નોંધાયો છે. જેમાં ઓગસ્ટ મહિનામાં માત્ર 1.65 ઈંચ વરસાદી પાણી પડ્યું છે. આ સ્થિતિ વચ્ચે 28 ઓગસ્ટ સુધી રૂલ લેવલ સપાટી જેટલું પાણી સંગ્રહાયું હતું. જે પણ પાણી રેગ્યુલેશન લેવલ કરતા વધારે આવતું હતું, તેઓ ડેમમાંથી પાણી છોડતા હતા અને રેગ્યુલેશન લેવલ જાળવી રાખતા હતા. પરંતુ ત્યારબાદ પાણી પુરવઠો બંધ કરી દેવામાં આવ્યો હતો. તેથી 28 ઓગસ્ટથી ખેતી માટે 7000 ક્યુસેક પાણી છોડવામાં આવી રહ્યું છે. જે આજે પણ સતત પાણી છોડે છે.

જેના કારણે ઉકાઈ ડેમનું લેવલ 28 ઓગસ્ટના રોજ 335.92 ફૂટ હતું અને ત્યારબાદ સતત પાણી છોડવાના કારણે આજે તે ઘટીને 334.75 ફૂટ થઈ ગયું છે આમ આ આઠ દિવસમાં 186 મિલિયન ક્યુબિક મીટર (MCM) પાણીનો ઘટાડો થયો છે. ઉકાઈ ડેમ અને સપાટી દોઢ ફૂટ ઘટી છે. હાલમાં દક્ષિણ ગુજરાતમાં 1.80 લાખ એકર જમીન પર શેરડી છે અને 1.80 લાખ એકર જમીનમાં શેરડી છે, આથી આ પાકને બચાવવા જરૂરી છે, તેથી ડેમ ખાલી કરવાની કામગીરી શરૂ કરવામાં આવી છે.

જેથી આ વર્ષે ઉનાળુ ડાંગરના પાકને પાણી નહીં મળે.

સુરત જિલ્લાના ખેડૂતો વર્ષમાં બે વાર ડાંગરની કાપણી કરે છે. ઉનાળુ ડાંગરનો પાક ચોમાસા પછી થાય છે. ગત વર્ષે ઉનાળુ ડાંગરનો બમ્પર પાક થયો હતો. તેથી આ વર્ષે પણ ખેડૂતો ઉનાળુ ડાંગરનો પાક લેવાનું વિચારી રહ્યા છે. હાલની સ્થિતિ જોઈએ તો સપ્ટેમ્બર કે ઓક્ટોબરમાં વરસાદ નહીં પડે તો ઉનાળુ ડાંગરના પાકને પિયત આપવું મુશ્કેલ બનશે. પરંતુ, તાપી માતાની કૃપા એવી છે કે તે ખેડૂતોને ક્યારેય નિરાશ કરતી નથી અને અંતે જ્યારે વાદળો વરસે છે ત્યારે ડેમ ભરાઈ જાય છે.

ત્રણ વર્ષ પછી પરિસ્થિતિ બદલાઈ છે

છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં સતત વરસાદને કારણે ડેમને ડેન્જર લેવલથી બચાવવા માટે સપ્ટેમ્બર મહિનામાં તાપી નદીમાં ઉકાઈ ડેમમાંથી સતત પાણી છોડવામાં આવ્યું હતું અને પાણીની સપાટી નીચે લાવવામાં આવી હતી. કારણ કે ડેમની સપાટી કાયદેસરની સપાટીથી ઉપર વહી રહી હતી. પરંતુ આ વર્ષે પરિસ્થિતિ બદલાઈ છે. વરસાદના અભાવે ખેતી માટે પાણી છોડવું જરૂરી છે, આથી ડેમમાં પાણી ઓછું હોવા છતાં પાણી છોડીને ખેતીને બચાવવામાં આવી રહી છે.