સૂર્યના તાપમાનથી કેવી રીતે બચશે આદિત્ય L1 : ISRO એ આપી આ જાણકારી
How will Aditya L1 survive from the temperature of the sun: ISRO has given this information
ભારત અવકાશ(Space) ક્ષેત્રમાં એક પછી એક ઉંચી છલાંગ લગાવી રહ્યું છે. 23 ઓગસ્ટના રોજ, ચંદ્રયાન-3 મિશન હેઠળ, રોવરે ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પર સોફ્ટ લેન્ડિંગ કર્યું અને હવે ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંસ્થા (ઇસરો) એ તેનું સૌર મિશન પૂર્ણ કરવાની દિશામાં પહેલું પગલું ભર્યું.
શનિવારે એટલે કે 2જી સપ્ટેમ્બરે, ISROએ શ્રીહરિકોટાથી આદિત્ય L1 સફળતાપૂર્વક લોન્ચ કર્યું. હવેથી ચાર મહિના પછી, અવકાશયાન સૂર્યની નજીક તેની પ્રભામંડળ ભ્રમણકક્ષા, L1, સફળતાપૂર્વક પ્રવેશ કરશે.
સૂર્ય મિશનનું નામ આદિત્ય L-1 શા માટે રાખવામાં આવ્યું છે?
નિષ્ણાતોએ મિશનના સફળ પ્રક્ષેપણ અને વિજ્ઞાન અને માનવતા માટે તેના મહત્વની પ્રશંસા કરી. પૃથ્વી અને સૂર્ય વચ્ચે પાંચ લેગ્રેન્જિયન પોઈન્ટ (પાર્કિંગ ઝોન) છે જ્યાં કોઈ વસ્તુ પહોંચે ત્યારે અટકી જાય છે. સૂર્ય મિશનને આદિત્ય L-1 નામ આપવામાં આવ્યું હતું કારણ કે તે પૃથ્વીથી 15 લાખ કિમી દૂર લેગ્રાંગિયન પોઈન્ટ 1 (L1)માં રહીને તેનું અભ્યાસ કાર્ય કરશે. હવે પ્રશ્ન એ છે કે સૂર્યના આટલા ઊંચા તાપમાનમાં આપણું આદિત્ય L1 કેવી રીતે કામ કરશે? આદિત્ય L1 ને કેટલા પડકારોનો સામનો કરવો પડશે અને સૂર્યના કેટલા રહસ્યો આદિત્ય L1 જાણશે?
સૂર્યના રહસ્યો શોધવાનું કેટલું મુશ્કેલ છે?
સૂર્યના રહસ્યનો અભ્યાસ કરવો ખૂબ જ પડકારજનક છે, કારણ કે તેની સપાટીનું તાપમાન 9941 ડિગ્રી ફેરનહીટ છે. સૂર્યના બાહ્ય કોરોનાનું તાપમાન હજુ સુધી માપવામાં આવ્યું નથી. એવું માનવામાં આવે છે કે તેનું તાપમાન લાખો ડિગ્રી ફેરનહીટ હશે, જેના કારણે સૂર્યની નજીક જવું અશક્ય બનશે. આને ધ્યાનમાં રાખીને, આદિત્ય L1 15 લાખ કિલોમીટરના અંતરે સ્થિત L1ની નજીકની ભ્રમણકક્ષામાં જશે, જે પૃથ્વી અને સૂર્ય વચ્ચેના કુલ અંતરના લગભગ એક ટકા છે. ઈસરોના વૈજ્ઞાનિકોનું માનવું છે કે L1 કોઈપણ અવરોધ વિના સતત સૂર્ય વિશે મહત્વપૂર્ણ માહિતી પ્રદાન કરવામાં સક્ષમ હશે.
આદિત્ય L1 સૂર્યના ઊંચા તાપમાનથી પોતાને કેવી રીતે બચાવશે?
સૂર્યની તીવ્ર ગરમીથી બચાવવા માટે, આદિત્ય L1ને અત્યાધુનિક ગરમી પ્રતિરોધક ટેક્નોલોજી સાથે ફીટ કરવામાં આવી છે. તેના બહારના ભાગ પર ખાસ કોટિંગ કરવામાં આવ્યું છે, જે તેને સૌર ગરમીથી બચાવશે. આ સિવાય એલ1માં મજબૂત હીટ શિલ્ડ અને અન્ય સાધનો પણ લગાવવામાં આવ્યા છે.
વૈજ્ઞાનિકોએ જણાવ્યું કે મિશનનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય શું છે?
અશોકા યુનિવર્સિટીના ભૂતપૂર્વ ડિરેક્ટર અને વાઇસ ચાન્સેલર અને ઇન્ટર-યુનિવર્સિટી સેન્ટર ફોર એસ્ટ્રોનોમી એન્ડ એસ્ટ્રોફિઝિક્સ, પુણે, પ્રો. સોમક રાયચૌધરીએ ISROના સૌર મિશનની પ્રશંસા કરી અને કહ્યું, ‘આદિત્ય-L1 મિશન મુખ્યત્વે વૈજ્ઞાનિક લક્ષ્યોને ધ્યાનમાં રાખીને છે પરંતુ ઉદ્યોગ અને સમાજના મહત્વપૂર્ણ પાસાઓ પર તેની અસર પડશે. અવકાશ હવામાન ટેલિકોમ્યુનિકેશન અને નેવિગેશન નેટવર્ક્સ, ઉચ્ચ આવર્તન રેડિયો સંચાર, એર ટ્રાફિક, ઇલેક્ટ્રિક પાવર ગ્રીડ અને પૃથ્વીના ઉચ્ચ અક્ષાંશો પર ઓઇલ પાઇપલાઇન્સને અસર કરે છે. આ મિશનનો ઉદ્દેશ્ય સૂર્યના અસાધારણ કોરોનાના રહસ્યોને ઉજાગર કરવાનો છે.
આદિત્યનો વિચાર 15 વર્ષ પહેલા થયો હતો
કોલકાતા સ્થિત ઈન્ડિયન સેન્ટર ફોર સ્પેસ ફિઝિક્સના ડિરેક્ટર સંદીપ ચક્રવર્તીએ જણાવ્યું હતું કે, “આદિત્યની કલ્પના લગભગ 15 વર્ષ પહેલાં થઈ હતી. શરૂઆતમાં તે સૌર કોરોનાના આધાર પર પ્લાઝ્મા વેગનો અભ્યાસ કરવાનો હતો. પાછળથી તે આદિત્ય-L1 અને પછી આદિત્ય L1 તરીકે વિકસિત થયું. આખરે સાધનો વડે તેનું નામ આદિત્ય-એલ1 રાખવામાં આવ્યું. જ્યાં સુધી મિશનના સાધનો અને ક્ષમતાઓનો સંબંધ છે, પેલોડ થોડો નિરાશાજનક રહ્યો છે અને સેટેલાઇટ ચોક્કસપણે ડિસ્કવરી કેટેગરી 1 નથી.
