CNG-PNG: નેચરલ ગેસના ભાવ નક્કી કરવા માટે સરકાર લાવી છે નવી ફોર્મ્યુલા, જાણો કેવી રીતે થશે કામ?
કેન્દ્રીય કેબિનેટે, કિંમત નિર્ધારણ ફોર્મ્યુલામાં ફેરફાર કરતી વખતે, 31 માર્ચ, 2025 સુધીના બે વર્ષના સમયગાળા માટે દર $6.5 પ્રતિ એમનેમબીટી યું પર સીમિત કરી છે. “ઓએનજીસી/ઓઆઈએલ માટે નામાંકિત ક્ષેત્રોમાંથી ઉત્પાદિત ગેસની કિંમતો પ્રતિ એમએમબીટીયુ $ 6.5 ની મર્યાદાને આધીન રહેશે,” આદેશમાં જણાવાયું છે.
સરકારે શુક્રવારના રોજ તાજેતરમાં મંજૂર કરાયેલી નવી કિંમત નિર્ધારણ ફોર્મ્યુલા મુજબ બાકીના એપ્રિલ મહિના માટે કુદરતી ગેસના ભાવ પ્રતિ યુનિટ $7.92 નક્કી કરવાની જાહેરાત કરી હતી. જો કે, આ સમયગાળા દરમિયાન ગ્રાહકો માટે દરો પ્રતિ યુનિટ $6.5 રાખવામાં આવ્યા છે. પેટ્રોલિયમ મંત્રાલયના પેટ્રોલિયમ પ્લાનિંગ એન્ડ એનાલિસિસ સેલના આદેશ અનુસાર, 8 એપ્રિલથી 30 એપ્રિલ સુધીના સમયગાળા માટે કુદરતી ગેસની કિંમત $7.92 પ્રતિ mmBtu (મિલિયન બ્રિટિશ થર્મલ યુનિટ) રહેશે.
નેચરલ ગેસ બે વર્ષ માટે $6.5 પ્રતિ એમએમબીટીયુની મર્યાદામાં
જો કે, કેન્દ્રીય કેબિનેટે, કુદરતી ગેસના ભાવ નિર્ધારણના સૂત્રમાં ફેરફાર કરતી વખતે, 31 માર્ચ, 2025 સુધીના બે વર્ષના સમયગાળા માટે દર $6.5 પ્રતિ mmBtu પર સીમિત કરી છે. “ઓએનજીસી/ઓઆઈએલ માટે નામાંકિત ક્ષેત્રોમાંથી ઉત્પાદિત ગેસની કિંમતો પ્રતિ એમએમબીટીયુ $ 6.5 ની મર્યાદાને આધીન રહેશે,” આદેશમાં જણાવાયું છે. CNG અને પાઈપ્ડ રાંધણ ગેસના ભાવ હાલના ભાવોના લગભગ એક ક્વાર્ટરને સીમિત કરવાના નિર્ણય પછી 10 ટકા સુધી નીચે આવી શકે છે.
સરકારના આ નિર્ણય બાદ દિલ્હીમાં CNGની કિંમત 79.56 રૂપિયા પ્રતિ કિલોગ્રામથી ઘટીને 73.59 રૂપિયા પ્રતિ કિલોગ્રામ અને PNGની કિંમત 53.59 રૂપિયા પ્રતિ હજાર ક્યુબિક મીટરથી ઘટીને 47.59 રૂપિયા પ્રતિ કિલો થઈ શકે છે. મુંબઈમાં CNGનો ભાવ રૂ. 87ને બદલે રૂ. 79 પ્રતિ કિલો અને PNG રૂ. 54ને બદલે રૂ. 54 પ્રતિ SCM હોઈ શકે છે.
સરકારે કિરીટ પરીખ સમિતિની ભલામણો સ્વીકારી હતી.
આ સાથે, સરકારે ગુરુવારે APM ક્ષેત્રો (જે વારસાગત ક્ષેત્રો છે અને મોટાભાગે ONGC જેવા PSU દ્વારા સંચાલિત છે) માંથી ઉત્પાદિત કુદરતી ગેસના ભાવો અંગે કિરીટ પરીખ સમિતિ દ્વારા કરવામાં આવેલી ઘણી મુખ્ય ભલામણોને મંજૂરી આપી છે. નવી પ્રાઇસીંગ મિકેનિઝમ હેઠળ, ગેસની કિંમતો ભારતની સરેરાશ માસિક ક્રૂડ આયાત બાસ્કેટના 10 ટકા સાથે જોડવામાં આવશે. આ ઉપરાંત, પ્રતિ MMBtu ની ન્યૂનતમ કિંમત $4 અને મહત્તમ કિંમત $6.5 પ્રતિ MMBtu હશે.
નેચરલ ગેસના ભાવ હવે બેઝ પ્રાઈસ અને કેપને આધીન રહેશે
સરકારની નવી પેટ્રોલિયમ ગેસ રેટ ફિક્સિંગ ફોર્મ્યુલા જૂના ફોર્મ્યુલાને બદલી રહી છે જ્યાં ચાર આંતરરાષ્ટ્રીય ગેસ બેન્ચમાર્કનો ઉપયોગ કરીને દરો નક્કી કરવામાં આવ્યા હતા. આ ફોર્મ્યુલા મુજબ, 31 માર્ચની એક્સપાયરી ડેટના છ મહિના પહેલા ગેસની કિંમત $59.53 પ્રતિ mmBtu હતી. PPAC ઓર્ડર જણાવે છે કે 1 એપ્રિલથી 7 એપ્રિલ માટે ગ્રોસ કેલરીફિક વેલ્યુ (GCV)ના આધારે APM ગેસની કિંમત $9.16 પ્રતિ mmBtu હતી. ONGC અને OIL દ્વારા તેમના નામાંકિત ક્ષેત્રોમાંથી ઉત્પાદિત ગેસ માટેની APM કિંમત બેઝ પ્રાઈસ અને કેપને આધીન રહેશે.
નવા દર નિર્ધારણ ફોર્મ્યુલાનું ગેઝેટ નોટિફિકેશન બહાર પાડવામાં આવ્યું છે
ગેસ પ્રાઈસિંગ માટેના નવા ફોર્મ્યુલા પર અલગ સરકારી ગેઝેટ નોટિફિકેશન અનુસાર, નેચરલ ગેસનો ન્યૂનતમ ભાવ $4 પ્રતિ mmBtu અને મહત્તમ કિંમત $6.5 પ્રતિ mmBtu હશે. આ ટોચમર્યાદા આગામી બે વર્ષ એટલે કે નાણાકીય વર્ષ 2023-24 અને 2024-25 સુધી ચાલુ રહેશે ત્યારબાદ દર વર્ષે કિંમતોમાં $0.25 પ્રતિ એમએમબીટીયુનો વધારો કરવામાં આવશે. વર્ષમાં બે વાર રિવાઇઝ કરવાને બદલે હવે દર મહિને કિંમતો સુધારવામાં આવશે.
ગેસના ઘટેલા ભાવનો લાભ ગ્રાહકોને મળે છે કે કેમ તેના પર સરકાર નજર રાખશે
નોટિફિકેશનમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે, ‘APM કિંમતો મહિનાના છેલ્લા દિવસે PPACના માસિક ધોરણે નક્કી કરવામાં આવશે. આ સાથે જ સરકાર દ્વારા જારી કરાયેલ નોટિફિકેશનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે CNG અને પાઇપ્ડ નેચરલ ગેસની કિંમતો ( ઈનપુટ ગેસના ભાવમાં ઘટાડાનો લાભ ગ્રાહકો સુધી પહોંચાડવામાં આવે તેની ખાતરી કરવા માટે રસોઈની કિંમતો માટે PNG) પર નજર રાખવામાં આવશે. PPAC ને ગતિશીલ ધોરણે CNG/PNG ઉપભોક્તા કિંમતો પર દેખરેખ રાખવા માટે પોર્ટલ તૈયાર કરવા અને સંચાલિત કરવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે. તેમજ PPAC (પેટ્રોલિયમ પ્લાનિંગ એન્ડ એનાલિસિસ સેલ) CGD (સિટી ગેસ ડિસ્ટ્રિબ્યુશન) એકમો પાસેથી નિયમિત અપડેટેડ ડેટા મેળવવા માટે યોગ્ય પદ્ધતિ વિકસાવશે. સુધારેલ કિંમતો કોઈપણ વિલંબ વિના પોર્ટલ પર પ્રદર્શિત કરવામાં આવશે.
